De balans tussen ‘family first’ en ‘business first’
Dennis van der Voort is managing partner bij KIEN OndernemersAdvies. Als adviseur van ondernemers komt hij bij veel familiebedrijven over de vloer. Wat valt hem op? En hoe anders is een familiebedrijf vergeleken met bijvoorbeeld een beursgenoteerde onderneming? Een interview. “Door de waan van de dag is er vaak geen tijd voor nadenken.”
Wat is het grootste verschil tussen een familiebedrijf en andersoortige bedrijven?
Dennis van der Voort: “Er wordt altijd gezegd dat familiebedrijven afgewogen beslissingen nemen gericht op de lange termijn en dat de eigenaren 24 uur per dag tot ’s avonds laat bezig zijn en ’s ochtends bij het ontbijt meteen weer verder gaan. Ten dele is dat waar, maar uiteindelijk willen ook familiebedrijven gewoon succesvol zijn en zich ontwikkelen, zoals elke onderneming. Wat wel echt anders is, is dat bij familiebedrijven de levenscyclus parallel meeloopt, van het vinden van een partner tot het krijgen van kinderen die al dan niet in de zaak komen. De hele cyclus van geboorte tot overlijden komt voorbij en al die familiegebeurtenissen lopen dwars door het bedrijf heen. Die zaken zijn niet te scheiden en cirkelen om de dagelijkse gang van zaken heen. Als ondernemer moet je kiezen tussen business first en family first. Dat is soms lastig. Die emoties en spanningen neem je mee naar huis.”
Is een familiebedrijf leiden complexer?
“Ja, je moet elke keer weer de balans vinden tussen privé en zakelijk, bijvoorbeeld bij de overdracht van een bedrijf. Vaak zie je dat een familiebedrijf zich ontwikkelt van een eenmanszaak via een VOF tot een BV inclusief de uitgifte van aandelen. Als er kinderen zijn, speelt de vraag wie er in de zaak komt en wie er wel of niet zeggenschap krijgen. Zeker als een bedrijf groter wordt en er ook neven en nichten bijkomen, is het zaak om een goed evenwicht te vinden, ook omdat het familiekapitaal vaak in de zaak zit.”
Hoe zorg je voor dat evenwicht?
“Door het onderwerp van gesprek te maken en door goede afspraken te maken over wanneer iemand bijvoorbeeld in de zaak komt. Het moet niet zo zijn dat iemand opeens op de deur klopt en vraagt of hij in de zaak kan komen. De overdracht van de aandelen regel je bij de notaris, maar die behandelt puur de juridische kwestie, terwijl de vraag complexer is. Het is ook goed om een familiestatuut op te stellen waarin je onder andere de familiewaarden en afspraken vastlegt. Daarbij gaat het om dingen als: hoe ga je met elkaar om, wie is de noodopvolger als vader opeens onder de tram komt en hoe verdeel je de taken als er meer mensen in de zaak komen, bijvoorbeeld de een de commercie en de ander de financiën. Ook over relaties op de werkvloer en het al dan niet toetreden van de ‘koude kant’ kun je afspraken maken.
In het algemeen geldt: zorg ervoor dat eventuele gevoeligheden op tafel komen en praat daarover. Dan kan bijvoorbeeld blijken dat de jongste zoon vindt dat de oudste zoon alles bepaalt, terwijl die laatste zich dat niet bewust is. Of dat een zoon wakker ligt van het idee dat hij de zaak over moet nemen. Dit soort zaken kunnen het begin van een probleem zijn. Daarom is het goed om dit te bespreken, anders blijft het onderhuids spelen. Ik raad ieder familiebedrijf aan om zo’n familiestatuut op te stellen.”
Heb je een voorbeeld van een bedrijf waar dit soort zaken goed geregeld is?
De familie Swinkels, eigenaar van Bavaria, is een goed voorbeeld. Als daar wat is, gaan ze bij elkaar zitten en praten ze net zolang tot het is opgelost. Bij een beursgenoteerd bedrijf als Heineken is de zeggenschap ook goed geregeld. Daar heeft de familie nog altijd een meerderheidsaandeel. Familiebedrijven zijn belangrijk voor de economie. Er zijn 280.000 familiebedrijven in Nederland, waaronder hele mooie. Ook in onze eigen regio zijn er prachtige voorbeelden: P&P in Katwijk, de touringcarbedrijven Beuk en Brouwer, Schuitemaker Vis en bloemenbedrijven als Van der Plas en Hoek Groep.”
Wat heb je zelf met familiebedrijven?
“Ik heb in het verleden gewerkt bij verschillende beursgenoteerde bedrijven, maar ben inmiddels vijftien jaar ondernemer. Nee, ik heb geen familie in de zaak, maar ken de wereld van familiebedrijven van binnen en buiten. Niet voor niets is KIEN een specialist in familiebedrijfsadvies. Mijn collega was eigenaar van een familiebedrijf en mijn echtgenote komt uit een 55 jaar oud familiebedrijf. Ik weet dus van dichtbij hoe het voelt.”
Tot slot: als je een familiebedrijf één tip mag geven, welke is dat dan?
“De eigenaren van familiebedrijven zijn, net als andere ondernemers, vooral doeners. Voor afstand nemen en nadenken is door de waan van de dag vaak geen tijd, zeker in het MKB. Maar het is wel belangrijk om je heen te kijken en te zien wat er speelt in je branche en te ontdekken welke trends er zijn. Mijn tip is daarom: ga om de tafel met een specialist die je goed kan adviseren over waar je over een paar jaar wil staan. Die kan je een schop onder je kont geven als het nodig is, maar je ook helpen om moeilijke keuzes gemakkelijker te maken.”
KIEN OndernemersAdvies
Lisserdijk 241
2165 AA Lisserbroek
T (0252) 255 555